درس 9: چگونه سایه بزنیم ؟

در این بخش قصد داریم شما را با سایه زدن در طراحی آشنا کنیم. اجازه دهید بی‌مقدمه به اصل موضوع بپردازیم. رویکردهای متنوعی در خصوص تکنیک‌های سایه‌زنی وجود دارند و نمی‌توان یک الگوی ثابت برای این کار در نظر گرفت. اما رویکردی که ما می‌خواهیم در این درس بررسی کنیم شامل مراحل زیر می‌باشد:

1. ترسیم شئ مورد نظر
2. اضافه کردن سایه‌های تیره
3. اضافه کردن سایه های روشن
4. اضافه کردن تن‌های میانی
5. ترسیم سایه ‌- روشن‌ها
6. تعیین هایلایت‌ها
7. انجام ویرایش نهایی

اگر در حال تمرین با این دوره آموزشی هستید ، امیدواریم که پیشرفت خود را با ما و دیگران در قسمت دیدگاه در میان بگذارید، نظرات شما پاداش کاری است که ما انجام می دهیم.

مهم‌ترین ابزارهایی که برای این کار لازم دارید عبارت‌اند از:

• پاک‌کن خمیری  (می‌توانید از پاک‌کن‌های معمولی نیز استفاده کنید اما استفاده از پاک‌کن خمیری کار شما را ساده‌تر می‌کند.)
• مدادهای HB، 2B، 4B (همچنین می‌توانید از یک مداد استفاده کرده و با تغییر فشار دست، میزان تیرگی خطوط خود را کنترل کنید)

گام اول: شکل کلی سوژه را بکشید.

مدلی که برای آموزش امروز انتخاب شده است یک عروسک سومو ژاپنی است:

با استفاده از یک مداد سخت مانند HB، شکل کلی سوژه را بسیار کم‌رنگ ترسیم کنید. نمونه‌ای که در تصویر می‌بینید اندکی تیره‌تر از حالت استاندارد ترسیم شده است تا وضوح کافی برای بیننده داشته باشد. اما شما همیشه باید سعی کنید خطوط اولیه را تا جایی که می‌توانید نازک و کمرنگ ترسیم کنید. دیده شدن خطوط بیرونی حجم موجب می‌شوند کار نهایی شما غیرطبیعی به نظر برسد.

گام دوم: سایه زدن با تیره‌ترین قسمت‌ها را شروع کنید.

با استفاده از تکنیک‌های سایه‌زنی که از درس هشتم به یاد دارید، یک (یا دو) تکنیک را برای ترسیم انتخاب کرده و بخش‌های تیره‌تر سایه بزنید. در تصویر نمونه از تکنیک هاشورزنی استفاده شده است. این تکنیک به عنوان یکی از تکنیک‌های ساده و سریع برای سایه زدن توصیه می‌شود.

همزمان با تیره‌ترین بخش‌های سوژه، لایه‌های میانی (یک لایه با شدت تیرگی متوسط) را نیز اضافه کنید. برای این کار استفاده از مداد 2B توصیه می‌شود. سعی کنید این لبه‌ها تا جای ممکن نرم باشند.

اگر از نتیجه کلی کار تا این مرحله راضی هستید، می‌توانید شروع به پررنگ کردن سایه‌ها کنید. برای این مرحله استفاده از مداد 4B توصیه می‌شود.

گام سوم: یک لایه روشن از گرافیت اضافه کنید

از آنجایی که سوژه انتخابی برای آموزش تقریبا روشن است، هایلایت‌ها در آخرین مرحله اضافه خواهند شد. اگر سوژه انتخابی شما تیره است، ابتدا از تکنیک پوشش سایه برای تعیین محدوده هایلایت‌های خود استفاده کرده و سپس اطراف آن را سایه بزنید.

بیایید نگاهی دوباره به تصویر مدل خود بیندازیم. هایلایت‌ها کجا واقع شده‌اند و میزان تیرگی‌شان تا چه حد است؟

پاسخ: هایلایت‌ها در بخش راست بدن قرار گرفته و روشن‌ترین نواحی سفید به نظر می‌رسند.

ما نمی‌توانیم هیچ بخش دیگری از طراحی را سفید باقی بگذاریم چرا که این مقدار به روشن‌ترین نقاط هر هایلایت تعلق دارد.

طراحان مبتدی اغلب تنها تیره‌ترین بخش‌ها را سایه زده و باقی سطح کار را سفید می‌گذارند که باعث می‌شود طرح دوبعدی و مسطح دیده شود. به عنوان مثال می‌توانید دو طرح زیر را مقایسه کنید تا نتیجه سفید باقی گذاشتن بخش‌های روشن را به وضوح لمس کنید.

بنابراین، از اینکه کل کارتان را سایه بزنید نترسید. این ترس یک مانع بزرگ برای اغلب کسانی محسوب می‌شود که به تازگی کار خود را به عنوان طراح شروع کرده‌اند و غلبه بر آن ساده نیست. هر چه سریع‌تر بر این ترس غلبه کنید سرعت پیشرفت خود را بالاتر برده‌اید.

از یک مداد سبک و کمرنگ مانند HB برای سایه زدن نور/رنگ‌های متوسط خاکستری بر روی کل کار بهره بگیرید. از آنجایی که هایلایت‌ها بر روی لبه‌های بیرونی سوژه مشاهده می‌شوند، هنگام سایه زدن، بخش بیرونی از کادر را نیز سایه بزنید تا پس از هایلایت کردن، کنتراست مابین جسم و محیط اطرافش خوب قابل مشاهده باشد.

خطوط در این مرحله از سایه‌زنی باید پهن و به یکدیگر نزدیک باشند.

پیش از شروع گام بعدی، می‌توانید خصوصیات چهره و موی سوژه را نیز پررنگ کنید تا کار جذاب‌تر شود.

گام چهارم: تن های میانی را اضافه کنید

تا اینجا ما سایه‌های روشن و تیره را ایجاد کرده‌ایم. اکنون نیاز داریم تا مرز میان این دو نوع سایه را با تناژ میانی پر کنیم تا به جای یک خط مشخص مابین دو سایه روشن و تیره، طیفی از تغییرات رنگی داشته باشیم.

برای این مرحله از مداد 2B که از نظر سختی در حد فاصل HB و 4B قرار دارد، استفاده می‌شود.

اگر می‌خواهید سطحی که ایجاد می‌کنید انحنادار به نظر برسد، از تغییرات ناگهانی سایه‌ها اجتناب کنید. هر چقدر تغییرات تدریجی سایه بیشتر باشد، سطح ایجاد شده نرم‌تر و طبیعی‌تر به نظر خواهد رسید.

برای این کار زمان و حوصله کافی به خرج دهید و لایه به لایه و به آرامی پیش روید.

گام پنجم: کمی سایه روشن به کارتان اضافه کنید

در این مرحله باید با توجه به جهت تابش نور، سایه روشن‌هایی اضافه کنید تا کنتراست کار بیشتر شود.

سایه‌های روی زمین، اطراف پاها وجود دارند. مرز میان پاها، شکم و زمین را با کشیدن خطوط مرزی در محل‌های مناسب نمایش دهید. این کار باعث  خواهد شد لبه‌های بیرونی طراحی تمیز‌تر به نظر برسند.

خاطرتان باشد که خطوط بیرونی را تیره‌تر از خود سایه‌ها ترسیم نکنید.

تیره‌ترین سایه را در محل‌هایی در نظر بگیرید که جسم با زمين تماس دارد و هر چه از سطح دورتر می‌شوید سایه‌ها را روشن‌تر ترسیم کنید. تا به تدریج محو شوند.

گام ششم: هایلایت‌ها را اضافه کنید

از پاک‌کن برای اضافه کردن هایلایت‌ها در روشن‌ترین نقاط طراحی استفاده نمایید تا حجم خود را از روی کاغذ طراحی جدا کرده و به آن حالت سه‌بعدی بدهید. توصیه می‌شود برای بالا بردن دقت از پاک‌کن خمیری استفاده کنید.

زمینه تصویر را کمی بیشتر تیره کنید تا هر چه بیشتر حجم جسم مشخص شود.

به کمک پاک‌کن بخش‌های کوچکی از گرافیت از سمت راست طرح را پاک کنید: وسط هر هایلایت باید روشن‌ترین باشد. اگر از پاک‌کن خمیری استفاده می‌کنید، آن را به اندازه مورد نیاز شکل داده و چند بار بر روی سطح مورد نظر فشار دهید تا به میزان سفیدی دلخواه‌تان دست یابید.

برای محو کردن مرز میان بخش هایلایت شده و سایه میانی و اضافه کردن جلوه طبیعی، پاک‌کن خمیری را با ابعاد کوچکتری فرم داده و این بار با نیروی کمتری روی مرز میان محدوده هایلایت شده و تن‌های اطراف آن فشار دهید.

این تکنیک خاص با پاک‌کن‌های معمولی امکان‌پذیر نیست، بنابراین در صورتی که از پاک‌کن معمولی استفاده می‌کنید از مدادتان برای محو کردن مرز هایلات و اطراف آن استفاده کنید.

اگر هایلایت‌هایتان آنگونه دلخواه شماست خود را نشان نمی‌دهند، پیش‌زمینه را بیشتر تیره کنید.

گام هفتم: آیا چیزی از قلم نینداخته‌اید؟

برای آخرین بار نگاهی به طرح خود بیندازید. به نظر شما چیزی از قلم نیفتاده است؟

پاسخ: سایه‌-روشن‌هایی که روی بدن ایجاد شده‌اند و سایه-روشن کوچکی که در ناحیه پشت شکم شکل گرفته است. اگر با دقت بیشتری نگاه کنید احتمالا موارد بیشتری هم پیدا کنید اما این موارد بیشتر به چشم می‌آیند.

برای حذف حالت نقطه نقطه، می‌توانید مقداری کمی طرح را اندکی روی کاغذ پخش کنید تا گرافیت حفره‌های ریز روی کاغذ را به طور کامل  بپوشاند. جزئیات مربوط به نحوه انجام این کار درسی است که به آموزش جداگانه‌ای موکول می‌شود.

نکته تکمیلی:

در این مثال شما مراحل طراحی یک نمونه ساده‌تر مانند سیب را مشاهده می‌کنید:

در این طراحی، گام‌های دوم و سوم جابه‌جا شده‌اند: یعنی ابتدا لایه روشنی به عنوان پایه سایه‌زنی شده و سپس سایه بخش‌های تیره‌تر اضافه شده است، چون بر خلاف طرح آموزشی قبلی که از چندین حجم تشکیل شده، سیب تنها از یک حجم ساده تشکیل شده است.

اگر عمل مشابهی در مورد مدل سومو که برای این آموزش انتخاب شده است صورت بگیرد، خطوط مرزی محو شده و ترسیم مجدد جزئیات صورت و بدن در مراحل آتی دشوار خواهد شد. می‌توانید نمونه‌ای در شکل زیر ببینید:

تکلیف خانه + چالش
تکلیف خانه شما این است که یک موضوعی را انتخاب و طراحی کنید و آن را سایه زنی کنید. این کار را سه بار انجام دهید.

برای اولین طراحی، تایمر را بر روی 3 دقیقه قرار دهید. در طراحی دوم تایمر بر روی 5 دقیقه قرار گیرد. و در آخرین طراحی، تایمر را بر روی 30 دقیقه قرار دهید. سعی کنید طراحی ها را قبل از تمام شدن زمان به اتمام برسانید.

در پایان طراحی های خود را در اینستاگرام خود با منشن کردن صفحه اینستاگرام آرت تول (Arttool_ir)به اشتراک بگذارید تا ما از آنها دیدن کنیم.

اگر میخواهید برای خود چالشی ایجاد کنید، سعی کنید طراحی ها را در زمان های 2 ، 1 و 0.5 دقیقه به اتمام برسانید. اگر توانستید این کار را انجام دهید، آن را در اینستاگرام خود با منشن کردن آیدی آرت تول منتشر کنید تا ما از انتشار آنها آگاه شویم.